Zabieg polega na miejscowych ochłodzeniu tkanek z wykorzystaniem fizycznego zjawiska jakim jest zmiana stanu skupienia substancji z ciekłej na gazową. Substancje, które są u nas stosowane w krioterapii miejscowej to dwutlenek węgla. Jest on dostarczany i przechowywany w postaci cieczy. Podczas zabiegu, pod wpływem różnicy ciśnień w pojemniku i na zewnątrz, dochodzi do przejścia substancji ciekłej w gaz, a powstałe opary wykorzystuje się do ochładzania tkanek. Dwutlenek węgla przechodzi w stan gazowy przy temperaturze ok. -80 °C (przy wylocie dyszy ok. -75 °C).
Działanie krioterapii miejscowej na organizm
Oddziaływanie krioterapii miejscowej widoczne jest już po kilku minutach od wykonania zabiegu. Najlepsze efekty terapeutyczne osiąga się po ochłodzeniu tkanek o ok. 15 °C. W pierwszej kolejności (po 1-3 minutach) pacjent odczuwa zmniejszenie bólu. Po 10-30 minutach od zakończenia ochładzania uwidacznia się zahamowanie stanu zapalnego. Natomiast dopiero po 2-3 godzinach obserwuje się powrót temperatury wyjściowej (normalnej) w okolicy poddawanej zabiegowi. Ekspozycja na zimno powoduje zwężenie naczyń krwionośnych w skórze oraz odpływ krwi do tkanek głębiej położonych. Jest to pierwsza obronna reakcja organizmu, mająca na celu ochronę przed nadmierną utratą ciepła. W drugim etapie następuje okresowe rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry oraz przyspieszenie jej krążenia w tej okolicy, co ma doprowadzić do wyrównania temperatury ochłodzonego miejsca. Ostatni etap to rzeczywiste wyrównanie temperatury oraz powrót szerokości naczyń krwionośnych do pierwotnych wymiarów. Taki proces określany jest jako gra naczyń krwionośnych. Prowadzi on do ich uelastycznienie oraz przystosowania do szybszej reakcji organizmu na zmiany temperatury (tzw. termoregulacja). Ekspozycja na zimno powoduje ograniczenie krwawień, zmniejszenie bądź ustąpienie obrzęków, a także zmniejszenie pobudliwości włókien nerwowych. Powyższe działania mają przede wszystkim znaczenie podczas świeżych urazów. W przypadku stosowania krioterapii miejscowej krótkotrwale obserwuje się zwiększenie napięcia mięśni, natomiast długotrwałe poddawanie ochładzaniu danej okolicy powoduje obniżenie napięcia mięśniowego. Zabieg wpływa na spowolnienie przemiany materii oraz zmniejszenie aktywności drobnoustrojów we wczesnych okresach zakażenia. Jednakże krioterapia miejscowa przyczynia się także do zmniejszenia aktywności komórek w miejscu poddawanym zabiegowi, a przez to spowolnienia procesów gojenia się ran. Niepożądanym efektem krioterapii miejscowej jest zmniejszenie lepkości mazi w stawach poddawanych ochłodzeniu oraz obniżenie stopnia rozciągliwości tkanek z powodu usztywnienia włókien kolagenu. Zbyt długa ekspozycja na ochłodzenie może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w organizmie, a mianowicie martwicy tkanek popularnie nazywanej odmrożeniem.
Główne wskazania do stosowania krioterapii miejscowej to: |
Wczesne stany po urazach oraz przeciążeniach układu kostno-stawowego |
Obrzęki po złamaniach i zwichnięciach we wczesnym stadium |
Krwawienia |
Stłuczenia, krwiaki i inne urazy tkanek miękkich nie później niż 4-5 dni od ich wystąpienia |
Ostre stany zapalne stawów i tkanek miękkich |
Pourazowe przykurcze stawów |
Ostre stany bólowe różnego pochodzenia |
Wzmożone napięcie mięśniowe |
Przewlekłe choroby zwyrodnieniowe stawów |
Rwa kulszowa |
Reumatoidalne zapalenie stawów |
Napady dny moczanowej |
Hemoroidy |
Obrzęk limfatyczny |
Profilaktyka przeciwodleżynowa |
Oparzenia |
Stany po zabiegach operacyjnych |
Do głównych przeciwwskazań do stosowania krioterapii miejscowej należą: |
Ciężkie choroby serca i układu krążenia |
Stan pozawałowy |
Nadwrażliwość na zimno |
Stany zapalne naczyń krwionośnych |
Schorzenia naczyń obwodowych |
Zespół Raynauda |
Zespół Sudecka |
Ostre infekcje i stany gorączkowe |
Odmrożenia |
Zapalenie pęcherza moczowego i miedniczek nerkowych |
Ogólne osłabienie i wyniszczenie organizmu |
Choroby nowotworowe |
Zaburzenia troficzne skóry, stany popromienne |