Fonoforeza (ultrafonofereza) jest zabiegiem zaliczanym do działu fizykoterapii. Polega na wprowadzeniu leku przez skórę za pomocą ultradźwięków. Dzięki temu, że w zabiegu tym wykorzystywana jest fala dźwiękowa (mechaniczna), ładunek jonów zawartych w leku nie ma wpływu na jego wchłanialność. Oczywiście poza leczniczymi właściwościami zastosowanej substancji, na organizm pacjenta działają same ultradźwięki (dźwięki niesłyszalne dla człowieka, o częstotliwości ponad 20 kHz [kiloherców]). Ultradźwięki charakteryzują się przekazywaniem energii kolejnym napotkanym cząsteczkom, które pod jej wpływem wprawiane są w ruch drgający. Rozchodzenie się fali dźwiękowej uzależnione jest od ośrodka oraz napotkanych struktur. Najszybciej rozchodzą się w ciałach stałych, nieco wolniej w wodzie, natomiast najwolniej w powietrzu. 

Działanie fonoforezy na organizm

Podczas zabiegu ultrafonoforezy mamy do czynienia z leczniczym działaniem na organizm z dwóch stron, mianowicie ze strony zastosowanego leku oraz ze strony samych ultradźwięków. Do leków najczęściej stosowanych należą substancje o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym, a także wpływającym na naczynia krwionośne. Mając na uwadze fakt, iż ultrafonoforeza jest stosowana zazwyczaj w miejscu występowania danego schorzenia (przenikalność leku ok. 1-2 mm w głąb skóry) wyróżnia się tylko zmiany pierwotne wywoływane przez ultradźwięki. Dochodzi do tzw. wewnętrznego masażu tkankowego. Dzieje się tak za sprawą naprzemiennego ściskania i rozciągania cząsteczek przez falę dźwiękową wprawiającą je w ruch, który przypomina masowanie. Zjawisko to wpływa na rozluźnienie mięśni i ogólne odprężenie organizmu. Ultradźwięki wywołują także efekt termiczny w głębi tkanek. Jego wielkość zależy od nadźwiękawianej struktury (tkanka kostna silnie pochłania energię, przez co szybko występuje efekt termiczny – w tym przypadku zjawisko niepożądane). Dzięki ultradźwiękom uzyskuje się terapeutyczne przegrzanie tkanek (pożądane w przypadku mięśni i struktur okołostawowych). Powoduje to przyspieszenie krążenia, a przez to lepsze natlenienie i odżywienie tkanek w miejscu poddanym zabiegowi. Obserwuje się także szybsze usuwanie produktów przemiany materii i sprawniejsze gojenie urazów. Prowadzi to do przeciwbólowego działania ultradźwięków. Wpływają one również na przyspieszenie syntezy kolagenu oraz poprawę jego sprężystości, co ma znaczenie przy leczeniu stanów po urazach mięśni i torebek stawowych.